Czy Gombin to G±bin?
Zbiór dawnych pocztówek g±bińskich od pocz±tku powstawania przysparzał mi pewnych kłopotów. Sprawa pierwsza to dwojaka nazwa miejscowo¶ci. Drug± jest wygl±d miasta, które zmieniło się od pocz±tku dwudziestego wieku co prawda niewiele, je¶li chodzi o wielko¶ć, ale dwie wojny ¶wiatowe i upływ czasu zrobiły swoje głównie z czę¶ci± zabudowy dawniej drewnianej, z budynkami murowanymi, ich elewacjami i zdobieniami. W miejsce starych wyburzonych lub rozbieranych budynków, budowano nowe czasem tylko podobne do dawnych. Jest jednak tak, i tu G±bin nie jest wyj±tkiem, że ocalałe lub te z niewielkimi zmianami obiekty stanowi± dla badacza filokartysty dokument i punkt odniesienia przy identyfikacji obrazu na pocztówkach. Inn± wskazówk± s± ludzie ich ubiory, pojazdy i sprzęty, które ich otaczaj±. W rozpoznawaniu topografii miasta i jego zabudowy odnotowuję stały postęp i przyznaję, że dopiero porz±dne przyłożenie się poskutkowało poprawnym odczytywaniem g±bińskich widoków.
Reprodukowana fotografia pokazuje zniszczenia wojenne południowej strony starego rynku, której nigdy nie odbudowano.
Roboty przymusowe w G±binie 1
Przypominam sobie rozmowę sprzed około dziesięciu lat prowadzon± na spotkaniu w Klubie Kolekcjonerów z Janem Chlebnym, który w oparciu o solidne studia historyczne zaj±ł się w póĽniejszym czasie między innymi ikonografi± ¶rodkowej czę¶ci Mazowsza i posiadał ogromn± wiedzę o jego miejscowo¶ciach, w tym także o G±binie. Chlebny bez wahania odpowiedział na moje pytanie o nazewnictwo g±bińskie: Gombin to G±bin. A ja mimo to na pewien czas pozostałem ze swoimi w±tpliwo¶ciami, ponieważ pocztówka, któr± mieli¶my wtedy przed sob±, i której zawarto¶ć była przedmiotem rozważań przedstawiała nieznany nam obiekt. W dodatku na rewersie fotografii widniał będ±cy niew±tpliwie współczesnym, opis z nazw± miejscowo¶ci Gombin. Do tej pory brak pewno¶ci dotyczy tego jednego obiektu.
Bardzo żałuję, że nie wykonałem kopii tej fotografii. Teraz nie mam już dostępu do oryginału fotograficznej pocztówki. No cóż, taki to bywa los kolekcjonera i ryzyko tego "zawodu".
Nazwa Gombin występuje na pocztówkach z okresu I wojny ¶wiatowej wydawanych w latach 1914 - 1915 przez niemieckiego fotografa i wydawcę Maxa Jakubowskiego z Gdańska "Zapewne z wojskowej służby z lat I wojny ¶wiatowej ze szlaku wojennego (G±bin, Łowicz i inne miejscowo¶ci.)"2
Wła¶nie te pocztówki w okolicy finału całej sprawy przysporzyły pisz±cemu najwięcej bólu głowy z powodu nazwy miejscowo¶ci w ich opisie, a szczególnie w przypadku reprodukowania na nich fotografii obiektów dzisiaj nieistniej±cych albo gruntownie zmienionych.
Niedawna wizyta w Dziale Historii Muzeum Mazowieckiego w Płocku i konsultacja z jego zespołem potwierdzaj±ca gombińsk± poprawno¶ć widoków podziałała na ten ból nadzwyczaj koj±co. Powtórzono poniek±d za Janem Chlebnym, że pocztówki z opisem Gombin s± pocztówkami g±bińskimi.
Pisownię Gombin (odm. w Gombinie) stosowali fotografowie g±bińscy pochodzenia żydowskiego od drugiej połowy dziewiętnastego wieku (Odeski Zakład Fotograficzny S. Goldstein w Gostyninie i Gombinie). Co bardzo ważne, tak± pisownię ma ta nazwa w języku jidysz (język Żydów europejskich).
Taka pisownia występuje też na żydowskich dokumentach i w nazwiskach Żydów g±bińskich (Gombiner, Simcha Gombiner, Gombiner Rabbi Złotnik) lub wymiennie Gombin i G±bin na dokumentach polskich i niemieckich, aż do 1945 roku. Obydwu nazw używano dowolnie "co komu ¶lina na język lub papier przyniosła" z wył±czeniem lat 1943 - 1945, kiedy to nazwa Gombin obowi±zywała jako nazistowska nazwa okupacyjna wprowadzona przez administrację niemieck±.
Bywało, że wystawcy na aukcjach mylnie kwalifikowali i umieszczali w ofercie pocztówki miasta Gumbinnen jako widoki G±bina mazowieckiego. Gumbinnen należ±ce dawniej do Prus Wschodnich znajduje się obecnie w granicach Rosji i nosi nazwę Gusiew. Tyle tylko, że na polskich mapach okresu międzywojennego pod wła¶ciw± nazw± miejscowo¶ci umieszczano polsk± nazwę G±bin. W tym przypadku nic nie wskazuje na stosowanie odmiany pisowni w postaci Gombin. Z innych G±binów w obecnych granicach Polski koło Gryfic występuje pod t± nazw± dawniejszy Gummin.
Na koniec powiem z duż± satysfakcj± i pewno¶ci±, że miasto G±bin w powiecie płockim w okre¶lonych okresach dziejów i okoliczno¶ciach nosiło nazwę Gombin. (LB, kwiecień 2010)
1 http://www.zchor.org/indexgom.htm
2 Morgulec, J.: Słownik nakładców i wydawców pocztówek na Ziemiach Polskich, oraz poloników. Cz.V. Warszawa, 2001, s.15
Liczba wej¶ć:
Wykorzystujemy pliki cookies w celach statystycznych. Można zablokować zapisywanie cookies, zmieniaj±c ustawienia przegl±darki. Szczegółowe informacje znajduj± się w polityce prywatno¶ci naszej firmy dotycz±cej cookies. Akceptuję.