Skrzany i Rataje
Kolejny podział administracyjny w najnowszej historii Polski, teraz ten z 1999 roku, jeszcze bardziej okroił i tak już nieduży powiat gostyniński. Wygrał Płock, a właściwie prywatne ambicje i średniej jasności interesy - dzięki sprawowanej władzy, przy wytyczaniu granic powiatów.
Wiele miejscowości, w tym m.in. Gąbin, Łąck i Duninów, znalazło się poza powiatem, a razem z nimi ciekawe i cenne obiekty i zabytki.
O takim ocalałym i "uwiecznionym" na pocztówkach miejscu pisałem już w "Pocztówkach Płockich".1 W tym artykule zajmę się Skrzanami i Ratajami, a także ich byłymi właścicielami i wyjątkowo dzielnymi Polakami - rodziną Higersbergerów.
Higersbergerowie pojawili się w Polsce w drugiej połowie XVIII w. za czasów królów saskich, którzy sprowadzali do naszego kraju dworzan, oficerów, urzędników, duchownych i nadawali im na własność królewszczyzny. W "Herbarzu szlachty polskiej" jako pierwszy wymieniony jest Andrzej Higersberger. Jego wnuk Feliks w roku 1856 nabył dobra Skrzany w powiecie gostynińskim, a kilka lat później Rataje k. Gostynina, Piotrów k. Białotarska, Choceń w powiecie włocławskim i Głębokie k. Kłodawy.2
Fotograficzna pocztówka, wykonana na zamówienie właściciela Skrzan, pokazuje zabudowania pałacu i jego otoczenie z trzydziestych lat ubiegłego wieku. Na rewersie prywatnej pocztówki korespondencja z autografem Tadeusza Higersbergera.
Higersbergerowie walczyli w wojnie polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej 1939 roku. Jan rozbrajał Niemców w czasie I wojny światowej. Feliks zginął w szarży pod wsią Radziechów w 1920 r., Stefan ranny w walce 1920 r. poległ w powstaniu warszawskim, Józef Stefan (ostatni właściciel majątku Rataje) walczył w wojnie polsko-bolszewickiej (Krzyż Walecznych), a podczas II wojny światowej działał w Armii Krajowej. Zbigniew zginął jako lotnik w obronie Londynu. W 1939 roku poległ Tadeusz - ostatni właściciel Skrzan, w bitwie o wieś Krynice koło Tomaszowa Lubelskiego, a jego brat Witold - spadkobierca Głębokiego, od zabłąkanej kuli, na drodze z Głębokiego do Warszawy.
W 1888 roku dziedzicem Rataj został Roman Higersberger, który żył w latach 1865-1933. Dzięki jego staraniom w 1901 roku w Gostyninie otwarto półśrednią szkołę miejską. Był prezesem: Ochotniczej Straży Pożarnej, Stowarzyszenia Spożywców "Gostyniak", koła Polskiej Macierzy Szkolnej, przewodniczącym zarządu Kasy Oszczędnościowej powiatu gostynińskiego. W czasie I wojny światowej zabiegał u władz okupacyjnych o nauczanie w gimnazjum w języku polskim. Pochowany został na cmentarzu w Gostyninie, leżącym w dużej części na przekazanej bezinteresownie przez Higersbergerów ziemi. Grób usytuowano tak, aby z jego miejsca był widoczny pałac w Ratajach.
Pocztówka wydana w 1913 roku przez G. Boehma w Gostyninie przedstawia widok na Rataje z miejsca, gdzie znajduje się wspomniany wyżej cmentarz.
Po wybuchu II wojny światowej Higersbergerowie odrzucili propozycję przyjęcia niemieckiego obywatelstwa. Rodzina opuściła majątek, pozostawiając w Gostyninie i okolicach swoje dobra. Higersbergerowie nigdy nie upominali się o znacjonalizowaną po 1945 roku własność.
Na zdjęciu wykonanym przez autora artykułu - fragment zabudowań pałacu w Skrzanach. (LB, lipiec 2012)
1 czyt. art. 44 PP "Pałac w Sannikach"
2 Konarska-Pabiniak, B.: Gostynin. Szkice z przeszłości. Gostynin, 2004
Liczba wejść:
Wykorzystujemy pliki cookies w celach statystycznych. Można zablokować zapisywanie cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki. Szczegółowe informacje znajdują się w polityce prywatności naszej firmy dotyczącej cookies. Akceptuję.