Od etnografii do powodzi
Podczas premierowej prezentacji wydawnictwa p³ytowego z pocztówkami p³ockimi w pewnym momencie na sali nast±pi³ wybuch ¶miechu. Zdarzy³o siê to podczas wy¶wietlania na ekranie pocztówki zakwalifikowanej do dzia³u pn. etnografia, a reprezentowanego niefortunnie, a mo¿e po prostu dziwnie - jak siê okaza³o, przez jedyny w zbiorze obiekt.
Do dzisiaj my¶lê, ¿e je¿eli w³±czenie pocztówki do zbioru by³o uzasadnione, to i utworzenie takiego dzia³u te¿ niekoniecznie ¶mieszne. W odró¿nieniu do innych miejscowo¶ci, P³ock i jego okolice nie znajdowa³y ilustratorów i propagatorów swojej, nale¿y przyznaæ - niezbyt wybuja³ej ludowo¶ci i w efekcie szerzej - etnografii na pocztówkach.
Przypominaj±c sobie to zdarzenie odnalaz³em pocztówkê, która podwoi³a zasób tego dzia³u w moim katalogu. Fotografia zaopatrzonych w narzêdzia mê¿czyzn, zgrupowanych pod kapliczk± i pilnuj±cych tamê maj±c± ich uchroniæ przed powodzi±, wprowadza nas w szczególne i odwieczne problemy mieszkañców okolic P³ocka.
Pocztówka jest jedn± z licznych w serii pokazuj±cej ¿ycie wsi polskiej prze³omu wieków na fotografiach, a seria zosta³a wykonana w Zak³adzie Fotochemicznym B. Wierzbicki i S-ka. Boles³aw Wierzbicki urodzi³ siê w 1869 roku P³ocku, a od 1896 roku by³ w³a¶cicielem drukarni w Warszawie nale¿±cej do wiêkszych zak³adów w kraju. My¶lê, ¿e wybór miejsca i tematu tej ilustracji by³ autorstwa w³a¶nie Wierzbickiego, maj±c w pamiêci jego liczne i sta³e kontakty z rodzinnym miastem.
Nak³adem M. Kowalskiego w P³ocku ok. 1915 roku wydana zosta³a pocztówka z ilustracj± zatytu³owan± Powód¼ w Radziwiu. W nie tak odleg³ych czasach znajdujemy opis idealnie odpowiadaj±cy widokowi na pocztówce: W czasie wiosennych wylewów wody Wis³y wdziera³y siê do dawnego swego koryta w dolinie radziwskiej. Jedynie wy¿sze wzniesienia, znajduj±ce siê w Radziwiu, broni³y siê przed powodzi±; sama wie¶ wygl±da³a wtedy jak wyspa.1
Powodzie w okolicach P³ocka wyrz±dza³y ogromne szkody w uprawach i domostwach ludzkich. Zatory lodowe i kry niszczy³y mosty. Na dawnych pocztówkach p³ockich takie wydarzenia tak¿e rzadko by³y tematem ilustracji. (LB, styczeñ 2011)
1 Dziesiêæ wieków P³ocka. TNP. P³ock, 1969.
Liczba wej¶æ:
Pocztówki P³ockie. Wszelkie prawa zastrze¿one.