Uratowany Stańczyk
W roku 1907 w teatrze płockim odbyła się premiera Wesela Wyspiańskiego przygotowana przez zespół Felicjana Felińskiego. Publiczność tłumnie uczestnicząca w spektaklu przyjęła ją dwojako. Miejscowa inteligencja, przyzwyczajona do innego typu sztuki, uznała "przedstawienie takich utworów na scenie prowincjonalnej za rodzaj profanacji". Taka reakcja mogła być w pewnym sensie zrozumiała, biorąc pod uwagę, że utwór wprowadzał widza prowincjonalnego w nieznaną dziedzinę twórczości i był dla niego zaskoczeniem. Z innej notatki recenzenckiej wynika, że "potęga nastroju nieśmiertelnego arcydzieła opanowała nie tylko widzów w krzesłach, lecz i galerię, która w głębokim skupieniu śledziła przebieg tego cudownego misterium". Różną reakcję publiczności tłumaczy też fakt, że Wesele było przedstawione jako "całość ułożona w jednym obrazie", ponieważ ze względu na cenzurę pozwolono grać tylko wybrane sceny. Również i w 1909 roku nie wystawiono Wesela w całości.1
Na dzień 8 września 1909 roku datowana jest korespondencja na fotografii wysłanej przez Czesława Przybyszewskiego do krewnej w Poznaniu. Wykonana przez A. Grzywińskiego, fotografa z Płocka, przedstawia scenę z Wesela ze Stańczykiem i dziennikarzem, w którego roli wystąpił Bogumił Przybyszewski.
Zanim, po bez mała stu latach, fotografia trafiła do zbioru została zniszczona w ten sposób, że amator znaczków pocztowych wyrwał jej lewy dolny narożnik w miejscu, gdzie znajdował się naklejony znaczek. To samo stało się z drugą fotografią tego samego nadawcy. W pierwszym przypadku płockiego Stańczyka pozbawiono nóg od kolan w dół. Na drugiej zaś rodzinnej fotografii nie ucierpiała żadna z sześciu osób, a tylko tło w atelier zakładu fotograficznego. Wysłane do "kliniki" w Krakowie fotograficzne pocztówki wróciły naprawione i "wyleczone", co widać na ilustracjach.
Czesław Przybyszewski, nadawca korespondencji - pierwszy po lewej stronie na zbiorowej fotografii, urodził się w Płocku i tu ukończył Gimnazjum Gubernialne. Brał czynny udział w życiu kulturalno-oświatowym Płocka. Był współzałożycielem tajnego, działającego od 1901 roku Towarzystwa Opieki nad Mową Ojczystą w Płocku, a od 1906 Towarzystwa "Czytelnia Polska". W 1906 roku został nauczycielem języka i literatury polskiej w Gimnazjum PMS w Płocku. Od początku swej pracy zaszczepiał uczniom umiłowanie do języka ojczystego i polskiej literatury. Jego uczniem był Władysław Broniewski. Czesław Przybyszewski był członkiem Towarzystwa Naukowego Płockiego. Przebywał w Płocku do 1911 roku.
Jego brat Bogumił Przybyszewski (1881-1972) - dziennikarz z przedstawienia Wesela, był działaczem niepodległościowym, spółdzielczym i kulturalnym. Na rodzinnej fotografii siedzi po prawej stronie. Wraz z bratem i pozostałym rodzeństwem założył TOnMO. Był członkiem Koła Ludowego Nauczania, "Latającej Biblioteki", a w 1906 otwartej na jego nazwisko "Czytelni Polskiej" w Płocku. Wchodził również w skład zarządu oddziału płockiego Towarzystwa Kultury Polskiej. Prezesował i działał zasłużenie w spółdzielczości płockiej. Należał do Towarzystwa Muzycznego, był prezesem Stowarzyszenia Miłośników Sceny i wielu innych organizacji, m.in. Towarzystwa Wioślarskiego, którego był działaczem i zawodnikiem. W latach 1914- 1917 był naczelnikiem przystani, zaś w 1918 pełnił funkcję wiceprezesa Zarządu. Należał do Towarzystwa Straży Pożarnej Ochotniczej w Płocku i był członkiem jego Zarządu. W 1919 roku przeniósł się do Warszawy.2
Warto ratować stare fotografie bez względu na stan ich zachowania. Początkowo nieznane postacie występujące na fotografiach ożywają w pamięci, jeżeli udaje się ustalić ich imiona i nazwiska. Znane i zupełnie nieznane, jedne i drugie stanowią historię miasta. Zbiory fotografii są niczym niedającą się zastąpić ikonografią mieszkańców. (LB, wrzesień 2010)
1 Płocczanin. 1907, nr 41.
2 Papierowski A. J., Stefański J.: Płocczanie znani i nieznani. Słownik biograficzny. Książnica Płocka, 2002, s.492-493
Liczba wejść:
Wykorzystujemy pliki cookies w celach statystycznych. Można zablokować zapisywanie cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki. Szczegółowe informacje znajdują się w polityce prywatności naszej firmy dotyczącej cookies. Akceptuję.