Wokół Ogrodu Odpoczynku
Zakład fotograficzny Piotra Sadowskiego w okresie międzywojennym znajdował się na ulicy Żychlińskiej. Jednak po zamieszczeniu poprzedniego artykułu na stronie przez moment poddałem w wątpliwość fakt, że obecna ulica Kościuszki to dawniejsza ulica Żychlińska. Sprawiła to lektura artykułu, z którego dowiedziałem się, że w latach 1927-28 ukazywał się tygodnik Głos Gostyniński z redakcją i administracją mieszczącymi się w Gostyninie przy ul. Kutnowskiej 21 (obecnie 3 Maja), a potem przy ul. 3 Maja 23 (obecnie Kościuszki).1
Według autorów wykazu zakładów rzemieślniczych w Polsce pracownia fotograficzna Piotra Sadowskiego w latach 1945-48 mieściła się w Gostyninie przy ul. 3-go Maja 23.2
Czy ten adres to ten sam z pieczątki reprodukowanej w poprzednim artykule i czy wobec tego ulica Żychlińska w jakimś okresie nosiła nazwę 3-go Maja, niezależnie od tego, że później tę nazwę nosiła ulica Kutnowska? Odpowiedź brzmi tak, bo po Żychlińskiej (pocz. XX wieku) ulica jeszcze w okresie międzywojennym i początkowo po II wojnie światowej nazywała się 3-go Maja, następnie Józefa Stalina i obecnie jest ulicą Tadeusza Kościuszki.
W artykule Ulica Wesoła pokazana była pocztówka wydana w 1907 roku przedstawiająca widok ulicy ze skrzyżowaniem z ulicą Żychlińską po lewej stronie. Niżej ta sama fotografia na pocztówce wydanej ok. 1915 roku przez wydawnictwo R. Borkenhagena w Łodzi.
Poprzedni opis można uzupełnić informacją, że na pierwszym planie po lewej stronie widoczny jest narożnik ogrodzonego placyku zwanego Ogrodem Odpoczynku. Tuż przy nim w narożnym budynku przy ulicy Wesołej (dziś ul. Legionów Polskich) w okresie międzywojennym mieściły się drukarnia, księgarnia, sklep papierniczy i wypożyczalnia książek Władysława i Eugenii Kożuchowskich.3
Ulica 3-go Maja - ta od Kutnowskiej, pod względem historycznym znajduje się w gronie najstarszych ulic Gostynina. Jej nazwa była kilkakrotnie zmieniana. Początkowo nazywała się Strzelecką, a plan Gostynina z 1825 r. informował, iż ulica ta nosi już nazwę Kutnowska. W okresie PRL-u nazwano ją na cześć święta pracy - 1-go Maja, a ostatecznie zmieniono jej nazwę na 3-go Maja uchwałą z dnia 9 października 1990 r.4
W tym samym artykule czytamy, iż w okresie międzywojennym przy ulicy 3-go Maja 23 mieściła się redakcja tygodnika "Głos Gostyniński".
Druga ilustracja też jest powtórką fotografii na pocztówce zamieszczonej w artykule 67. Pocztówkę tą wydał R. Borkenhagen z Łodzi ok. 1915 roku.
Cerkiew z pocztówkowej fotografii znajdowała się na rogu ulic Kutnowskiej i Wesołej, a widoczne po prawej stronie tuż za cerkwią drzewa to część wspomnianego Ogrodu Odpoczynku. Nazwa placyku wymieniona jest w opisie mapy Gostynina z 1910 roku pochodzącej z Pinkas Gostynin - gostynińskiej Księgi Pamięci wydanej w Nowym Jorku w 1960 roku. Mapa jest w języku jidysz z opisami przetłumaczonymi na język polski.
Typowym elementem dla nowego ustroju były zmiany nazw ulic. Na wniosek PPR z dnia 5 maja 1945 r. Miejska Rada Narodowa w Gostyninie zmieniła nazwę Rynek na Plac Wolności, ulicę Kutnowską na 1 Maja, ulicę Długą na Wojska Polskiego, ulicę Żychlińską na 18 Stycznia, nieco później Płocką na Bieruta.
Poza wyżej wymienionymi zmianami w 1947 r. Prezydium Miasta wystąpiło z wnioskiem o zmianę nazwy ulicy Józefa Piłsudskiego na Bolesława Bieruta. W maju 1949 r. zmieniono POW na generała K. Świerczewskiego, proponowano zmianę Traktu Gąbińskiego na Andrzeja Czapskiego, Olszowej na Marcelego Nowotki, T. Kościuszki imieniem Księdza Piotra Ściegiennego. W 1951 r. istniejącą wcześniej ulicę Ignacego Daszyńskiego przemianowano na Juliana Marchlewskiego (obecnie R. Dmowskiego), Zamkową na Marszałka Konstantego Rokossowskiego, Olszową na Feliksa Dzierżyńskiego i Smolary na Jarosława Dąbrowskiego.5
Na marginesie tych opisów zmian nazw ulic, nawet bez wglądu w dawniejsze plany miasta można stwierdzić, że do Rynku w Gostyninie na pewno dochodziły cztery ulice noszące nazwy miast, a mianowicie: Kutnowska, Żychlińska, Płocka i Gąbińska.
W Dziejach Gostynina w części dotyczącej okresu II wojny światowej mowa jest o planach likwidacji getta. Wtedy Berl Lejwin, który wydostał się z getta z żoną i kilkuletnim dzieckiem, przyszedł do domu Sadowskich przy ul. 3 Maja (obecnie Kościuszki). Lejwinowie przenocowali tam, a rano Mieczysław Sadowski odprowadził ich ogrodami do toru kolejowego, wzdłuż którego udali się w kierunku Kutna.6 Myślę, że chodzi tu o Sadowskich z Piotrem Sadowskim fotografem.
Z powyższych rozważań wynika, że do adresu zakładu fotograficznego ulica Żychlińska mogę dopisać numer posesji 23, analogicznie do wyżej wspomnianego adresu Gostynin ulica 3-go Maja 23, czyli pod tym samym adresem co redakcja tygodnika "Głos Gostyniński". (LB, listopad 2017)
1 Konarska-Pabiniak, B.: "Głos Gostyniński" 1927-1928, w: Głos Gostyniński 2002 r.
2 http: //rzemiosło.q4.pl
3 http://mbpgostynin.pl
4 Wójcik-Bartosiak, A.: "Na 3-go Maja dawniej i dziś", w: Głos Gostyniński 2002 r.
5 Dzieje Gostynina od XI do XXI wieku, Marek Osmałek: Gostynin w latach 1945-1989, s. 566
6 Dzieje Gostynina i ziemi gostynińskiej. Praca zbiorowa. TNP, 1990, s. 541
Liczba wejść:
Wykorzystujemy pliki cookies w celach statystycznych. Można zablokować zapisywanie cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki. Szczegółowe informacje znajdują się w polityce prywatności naszej firmy dotyczącej cookies. Akceptuję.